Νέα - Ενημέρωση
10.04.2020
Η αρχιτεκτονική των παραδοσιακών σπιτιών των Καρυών
Μια ενδιαφέρουσα ανάρτηση στο ιστολόγιο SPARTA - ARCHITECTURE αναφέρεται στην αρχιτεκτονική των πετρόκτιστων σπιτιών των Καρυών. Το άρθρο υπογράφει ο αρχιτέκτονας Γιώργος Γιαξόγλου και αναρτήθηκε στις 15/8/2012. Παρακάτω μεταφέρουμε τα σημαντικότερα τμήματα του άρθρου, συνοδευόμενο από το αντίστοιχο φωτογραφικό υλικό.
Κείμενο: Γιώργος Γιαξόγλου
Tον Αύγουστο του 2012 επισκέφθηκα τις Καρυές (την Αράχωβα). Οικισμός παλιός. Οι Καρυάτιδες στην Ακρόπολη της Αθήνας, ήταν κόρες από τις Καρυές. Με συνάδελφο Βασίλη Βουκίδη, γηγενή Αραχωβίτη, περιηγηθήκαμε τα δρομάκια του οικισμού, όπου εντόπισα μερικά ενδιαφέροντα παραδοσιακά κτίρια, φωτογραφίες μου των οποίων θέλω να μοιραστώ μαζί σας.
Η οίκηση της περιοχής εντοπίζεται σε όλες τις ιστορικές περιόδους, από τα Ομηρικά χρόνια, μέχρι σήμερα. Τους δύο τελευταίους αιώνες ο οικισμός πυρπολήθηκε δύο φορές. Από τον Ιμπραήμ στις 12 Μαίου 1826 και από τους Γερμανούς στις 14-15 Μαρτίου 1944 (η Αράχωβα ήταν το κέντρο της Εαμικής αντίστασης στον Πάρνωνα). Στο γεγονός αυτό οφείλεται και η καταστροφή αρκετών παραδοσιακών κτισμάτων.
Την μεταπολεμική περίοδο άρχισε η επισκευή των κατεστραμμένων κτισμάτων με τον παράλληλο "εκσυχρονισμό" τους, φυσικά με την χρήση όλων "σύγχρονων" υλικών εκείνης της περιόδου, δηλαδή του μπετόν, της στράντζας κλπ.
Τα κτίσματα κατοικιών που βρίσκουμε στην Αράχωβα είναι κατά βάση το τυπικό «λαγκαδιανό σπίτι» ή «ανωκάτωγο».
Τα κτίσματα αυτά, είναι κατά κανόνα διώροφα ή τριώροφα (όταν οι κλίσεις του εδάφους είναι μεγάλες), έχουν διαστάσεις 6,00-6,50 μ Χ 11,50-12,00 μ. Στην νότια πλευρά υπάρχει χαγιάτι, καλυμμένο με ξύλινη κεραμοσκεπή στέγη, πλάτους περί τα 2,50 μ. και ανατολικά έχουν μικρό εξώστη, πλάτους περί το 1,10 μ. καλυμμένο επίσης με ξύλινη κεραμοσκεπή στέγη (τύπο που κυρίως αναφέρεται ως ). Ο όροφος, που αποτελεί και την κατοικία, είναι χωρισμένος σε τρία κύρια δωμάτια, την σάλα (ανατολικά), την κάμαρα (στο κέντρο) και το χειμωνιάτικο με το τζάκι (δυτικά).
Το ισόγειο, που χρησιμοποιούταν σαν αποθηκευτικός χώρος, ή χώρος για τον σταβλισμό των ζώων, στο δυτικό μέρος έχει μία καμάρα (κάτω από το χειμωνιάτικο) και το υπόλοιπο έχει σαν οροφή ξύλινο πάτωμα.
Στην Αράχωβα (Καρυές) κατά την περιήγησή μου εντόπισα και έναν άλλο τύπο που διαφοροποιείται από αυτόν του Λαγκαδιανού σπιτιού. Η κύρια διαφορά τους έγκειται στο γεγονός ότι το νότιο χαγιάτι είναι ασκεπές, στον όροφο, ενώ το ισόγειο είναι διαμορφωμένο με τόξωτές κατασκευές και καμάρες. Αντίστοιχου τύπου κτίσματα είχα εντοπίσει και στην Γκοριτσά. Τόσο στην Γκοριτσά, όσο και στην Αράχωβα σε συζητήσεις που είχα με τοπικούς παράγοντες, μου είπαν ότι στις περιοχές τους δραστηριοπούνταν και πετρομάστορες από την Μακεδονία. Φυσικά το θέμα αυτό απαιτεί περαιτέρω διερεύνηση και τεκμηρίωση. Πάντως είναι γεγονός ότι στην περιοχή του Πάρνωνα εντοπίζονται σε διάφορους οικισμούς κτίσματα με τα τυπολογικά αυτά χαρακτηριστικά που περιέγραψα προηγούμενα, γεγονός που δείχνει ότι κάποιες άλλες κομπανίες εκτός από αυτές των Λαγκαδιανών δούλευαν στην περιοχή.
Ας δούμε τώρα μερικές φωτογραφίες κάποιων παραδοσιακών κτισμάτων που έχουν παραμείνει τα αυθεντικά τους στοιχεία.
Στις παρακάτω φωτογραφίες βλέπουμε φωτογραφίες από κτίρια στα οποία φαίνεται η διαμόρφωση της ασκεπούς βεράντας στον όροφο και την σχετική μόρφωση του ισογείου
Τα λευκά πλαίσια των ανοιγμάτων είναι σχετικά πρόσφατη παρέμβαση (λόγω κλοπής των αυθεντικών αγκοναριών)
Στο κτίσμα αυτό έχουν γίνει μεταγενέστερες επεμβάσεις, παρ' όλα αυτά φαίνεται σαφώς η δομή της βεράντας του ορόφου
Και στα δύο αυτά κτίρια (επάνω και κάτω), εκτιμώ ότι κάλυψη του πλατύσκαλου είναι μεταγενέστερη
Την φωτογραφία αυτού του κτιρίου την παραθέτω για να δούμε τις κάκιστες επεμβάσεις στο παραδοσιακό κέλυφος του κτιρίου αυτού.
Στη συνέχεια παραθέτω φωτογραφίες από μερικά κτίρια, χαρακτηριστικά παραδοσιακής αρχιτεκτονικής τυπολογίας
Kάντε κλικ για να προβάλετε τις εικόνες σε μεγέθυνση.
Στις τρεις αυτές φωτογραφίες φαίνεται η διαμόρφωση των ανοιγμάτων όπως γινόταν κυρίως από τους Λαγκαδιανούς μαστόρους.
Kάντε κλικ για να προβάλετε τις εικόνες σε μεγέθυνση.
Στις παρακάτω φωτογραφίες φαίνεται η διαμόρφωση των ανοιγμάτων, όπως την έκαναν οι Μακεδονίτες μαστόροι.
Και μερικές αυλόπορτες.
