Καρυές (Αράχοβα)
Οι Καρυές είναι ένα παραδοσιακό χωριό, χτισμένο στους πρόποδες του Πάρνωνα και πλημμυρισμένο από καστανιές και καρυδιές. Βρίσκεται στην βορειοανατολική πλευρά του νομού Λακωνίας, στα όρια με τον νομό Αρκαδίας, και σε υψόμετρο 950μ. Το δάσος, τόσο κοντά με τα παραδοσιακά σπίτια, οι εναλλαγές των χρωμάτων, η γραφική πλατεία με τον αιωνόβιο πλάτανο, η φιλοξενία των κατοίκων, οι αφηγήσεις των γερόντων, προκαλούν τον επισκέπτη να ανακαλύψει τις κρυφές ομορφιές κάνοντας κάθε ημέρα διαμονής του αξέχαστη.
Σήμερα το χωριό χαρακτηρίζεται ως ένα από τα πιο ζωντανά ορεινά χωριά της Πελοποννήσου και παρέχει τόσο στους μόνιμους κατοίκους, όσο και στον επισκέπτη, πληθώρα υπηρεσιών φιλοξενίας.
Οι Καρυές αποτελούν το ιδανικό ορμητήριο για δραστηριότητες και αποδράσεις στον Πάρνωνα και όχι μόνο. Οι λάτρεις της φύσης, της ορειβασίας και του περπατήματος, μπορούν να περιηγηθούν στα φυσικά μονοπάτια της ευρύτερης περιοχής και να απολαύσουν τις αμέτρητες ομορφιές της φύσης.Οι Καρυές διαθέτουν ένα σύγχρονο και σηματοδοτημένο δίκτυο πεζοπορικών και ποδηλατικών διαδρομών, το Caryatides Trails, μέσω της συντήρησης και ανάδειξης των παλιών μονοπατιών του χωριού.
Άλλωστε από τις Καρυές διέρχεται το ευρωπαϊκό μονοπάτι Ε4 που ξεκινά από τα Πυρηναία Όρη, εισέρχεται βόρεια στην Ελλάδα από τη Φλώρινα και τερματίζει στο Ζάκρο της Κρήτης.
Αξίζει να περιηγηθείτε στον ιστοχώρο των Καρυών, να γνωρίσετε τα αξιοθέατα του τόπου, τα ιστορικά και λαογραφικά στοιχεία του, καθώς και τις εκδηλώσεις και δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα κάθε χρόνο στις Καρυές από τους δραστήριους Συλλόγους, οι οποίες προσδίδουν παραδοσιακό και ευχάριστο "χρώμα" στη διαμονή των κατοίκων και επισκεπτών αυτού του τόπου.
Τοποθεσία
Η τοποθεσία κατοικείται και είναι γνωστή από την αρχαιότητα, με αναφορές τόσο στους κατοίκους της όσο και στο ιερό της Καρυάτιδας Αρτέμιδος. Το χωριό συνδέεται επίσης με τις Καρυάτιδες, δηλαδή τα νεαρά κορίτσια των Καρυών, οι οποίες απεικονίζονται στο πασίγνωστο μνημείο που βρίσκεται στο Ερέχθειο της Ακρόπολης, καθώς και σε ομοίωμα που υπάρχει σε ύψωμα του οικισμού.
Στη βυζαντινή περίοδο ονομάστηκε Μεγάλη Αράχοβα και κράτησε αυτή την ονομασία μέχρι τον 20ό αιώνα, με την προέλευση του τοπωνυμίου να οφείλεται είτε στη σλάβικη γλώσσα (=καρυδότοπος) είτε στη βλάχικη (=ράχη βουνού). Οι κάτοικοί της διακρίνονταν πάντα για το ανεξάρτητο πνεύμα τους και θυσιάστηκαν για τους αγώνες του Ελληνικού κράτους, δίνοντας στο χωριό ένα σημαντικό ρόλο στην περιοχή και στη νεότερη ιστορία. Πήραν μέρος στην Επανάσταση του 1821, πυρπολήθηκαν από τον Ιμπραήμ και πολέμησαν κατά των Γερμανών στο Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, οι οποίοι κατέστρεψαν το χωριό το 1944, στο λεγόμενο «Κάψιμο της Αράχοβας».
Σήμερα, η έκταση του δημοτικού διαμερίσματος Καρυών του δήμου Σπάρτης σχηματίζει ένα τρίγωνο στα βόρεια του Νομού Λακωνίας και είναι η μεγαλύτερη σε έκταση πρώην κοινότητα του Νομού. Στο μεγαλύτερο μέρος της αποτελείται από χορτολιβαδικές εκτάσεις, οι οποίες χρησιμοποιούνται από κτηνοτροφικές μονάδες, καθώς και από δασικές εκτάσεις (Δάσος Καρυών). Δύο μικρά τμήματα ένα πέριξ του οικισμού και ένα ακόμα στο υψίπεδο Καρυών (ή «Αραχωβίτικος Κάμπος») αρδεύεται και καλλιεργείται (πατάτες, σίτος, βρώμη και οπωροκηπευτικά προϊόντα), ενώ υπάρχουν και κτήματα με καρυδιές και καστανιές. Το χωρίο αποτελείται από τις εξής συνοικίες:
- Οι Άνω Καρυές αποτελούνται από τους συνοικισμούς Άγιος Ανδρέας, Άγιος Ιωάννης, Βεργατσούλα και Πινιγούρα.
- Οι Κάτω Καρυές αποτελούνται από τους συνοικισμούς Ράχη και Κουτσομαχαλάς.
Επίσης εκτός του κυρίου οικισμού υπάρχουν οι συνoικισμοί:
- Καλύβια Καρυών, στο 6ο χλμ. της οδού Καρυών-Σπάρτης.
- Φωτεινού Καρυών, 1χλμ. δυτικά της Ε.Ο. Τριπόλεως-Σπάρτης στο 22ο χλμ.
Τοπικές Δραστηριότητες
Οι κάτοικοι ασχολούνται με την κτηνοτροφία, τη μελισσοκομία, την τυροκομία, τη γεωργία, με οικοδομικές εργασίες, καθώς και με εμπορικές, βιοτεχνικές και τουριστικές δραστηριότητες.
Στις Καρυές μπορεί κανείς να προμηθευτεί μία μεγάλη ποικιλία τοπικών παραδοσιακών προϊόντων, όπως κάστανα, καρύδια, βιολογικό λάδι, ελιές, τοπικό κρασί, τσάι, ρίγανη, μέλι, παραδοσιακά τυριά, ντόπια κρέατα, χωριάτικο ψωμί, παξιμάδια, παραδοσιακά γλυκά και ζυμαρικά. Επίσης μπορεί να εξυπηρετηθεί από καφενεία, ταβέρνες, εμπορικά καταστήματα, ξενοδοχεία και ξενώνες που λειτουργούν όλο το χρόνο.
