Αρχαιότητα - 4ος Αιώνας π.Χ.

Τοποθεσία Αρχαίου Οικισμού

Η τοποθεσία του αρχαίου οικισμού των Καρυών εικάζεται ότι βρίσκεται στην είσοδο του σημερινού οικισμού δίπλα στο ποτάμι Δειρός.

Το όνομα της αρχαίας πολίχνης ήταν Καρύαι(1), Κάρυαι(2) ή Καρυά(3) και ο κάτοικός της ονομαζόταν Καρυάτης (θυλ. Καρυάτις), Καρυαίος και Καρυεύς. Το όνομα της οφείλεται στις πολλές καρυδιές που υπήρχαν από τότε στην περιοχή.

Ο ακριβής καθορισμός της τοποθεσίας του οικισμού δεν είναι εφικτός, λόγω της έλλειψης κάποιου λειψάνου ή ναού και των αναγκαίων ανασκαφών. Ωστόσο, κατά τη καλλιέργεια των εδαφών και την εκσκαφή θεμελίων σπιτιών, έχουν ανακαλυφθεί νομίσματα, θραύσματα αγγείων, αγγεία ολόκληρα, οστά και ταφικά μνημεία τα οποία μαρτυρούν την εκεί παρουσία του αρχαίου οικισμού.

Τα όρια του «δήμου» των Καρυών προσδιορίζονται από την φύση του εδάφους. Βορειοανατολικά ήταν η κορυφογραμμή του Πάρνωνα, περιοχή που ονομάζεται σήμερα «Ζυγός» και ακολουθεί βόρεια ο διαχωρισμός από το Βουρβουριώτικο ποτάμι. Βόρεια προς βορειοδυτικά ακολουθεί την βουνοκορφή Έλατος και Τσιούκα και δυτικά την αρχή του σημερινού κάμπου των Καρυών. Νότια ακολουθείται ο σημερινός διαχωρισμός με την Σελλασία και τέλος ανατολικά και νοτιοανατολικά δεν υπάρχει σαφείς διαχωρισμός, λόγω του γεγονότος ότι ο εκεί τόπος δεν ήταν κατοικημένος τους αρχαίους χρόνους.

Ομηρικοί Χρόνοι

Πριν έρθουν οι Δωριείς στην Πελοπόννησο, υπήρχαν στην περιοχή οι Αρκάδες και οι Τεγεάτες, με την Τεγεατική χώρα να αποτελείται από εννέα (9) δήμους, ένας εκ των οποίων ήταν των Καρυατών. Η Τεγέα έλαβε χώρα στον τρωικό πόλεμο με δική της ξεχωριστή δύναμη και η μαρτυρία αυτή δηλώνει ότι η περιοχή των Καρυών κατοικούταν προ του τρωικού πολέμου. Οι Καρυάτες δηλαδή δεν ήταν Δωριείς, αλλά Αρκάδες.

Μετά τον Α’ Μεσσηνιακό πόλεμο, οι Σπαρτιάτες κατέκτησαν τις περιοχές της Σκιρίτιδας και των Καρυών όμως δεν τους έκαναν «Είλωτες», αλλά τους υποχρέωσαν να γίνουν σύμμαχοι και τους άφησαν να έχουν μια σχετική αυτονομία. Στα πλαίσια αυτής της αυτονομίας, οι κάτοικοι διατήρησαν την λατρεία της Αρκαδικής Αρτέμιδος – Καλλιστώς, την «Καρυάτιν Άρτεμιν» με τις νύμφες και τους λατρευτικούς χορούς, σε αντίθεση με την Δωρική Αρτέμιδα - Ταυροπόλος ή Ορθία των Σπαρτιατών, των αγώνων και του αίματος.

Ιστορικοί Χρόνοι

Κατά τον Β' Μεσσηνιακό πόλεμο, ο αρχηγός των Μεσσήνιων Αριστομένης σε μία από τις επιδρομές του στα περίχωρα της Σπάρτης, άρπαξε ορισμένα από το κορίτσια που είχαν πάρει μέρος στον χορό προς τιμή της Καρυάτιδος Αρτέμιδας, και τις επέστρεψε στις οικογένειές τους αφού εισέπραξε πλούσια λύτρα. Το παραπάνω γεγονός δείχνει ότι εκείνη της περίοδο η Καρυές θεωρούταν Σπαρτιατική γη.

Εξαιτίας των πολέμων μεταξύ Σπαρτιατών, Μεσσηνίων, Τεγεατών και Αργειών, από τον 8ο μέχρι τα μέσα του 6ου αιώνα π.Χ., η Καρυατική περιοχή ήταν άλλωτε Τεγεατική και άλλωτε Σπαρτιατική. Ωστόσο από τα μέσα του 6ου αιώνα όμως ακολουθεί πλέον την τύχη της Σπάρτης.

5ος - 4ος Αιώνας π.Χ.

Η περιοχή των Καρυών είναι παραμεθόριος του Σπαρτιατικού Κράτους στα Β.Α. και αποτελεί μέρος στο οποίο οι Σπαρτιάτες βασιλείς και στρατηγοί θυσίαζαν τα «Διαβατήρια», τελετή κατά την οποία αποφάσιζαν αν οι Θεοί ευνοούσαν την εκάστοτε εκστρατεία ή όχι. Ο Θουκυδίδης αναφέρει ότι ο βασιλιάς Άγις, γιός του Αρχιδάμου, εκστρατεύοντας εναντίων των Αργείων, ακολούθησε την ανατολική λεωφόρο προς την κατεύθυνση των Καρυών. Εκεί έκανε «Διαβατήριες» θυσίες, κατά τις οποίες τα «ιερά δεν απέβησαν όσια», με αποτέλεσμα να επιστρέψει στη Σπάρτη.

Κατά την εισβολή των Θηβαίων στη Λακωνική γη (369 π.Χ.), με τους στρατηγούς Επαμεινώνδα και Πελοπίδα, οι Καρυάτες κάνουν όνειρα ανεξαρτησίας από τους Σπαρτιάτες και συμμαχούν μαζί τους, όπως έπραξαν και οι Αρκάδες. Οι Σπαρτιάτες όμως δεν συγχώρησαν της αποστασία αυτή και, σύμφωνα με τον Ξενοφώντα(4), την επόμενη χρονιά εκστρατεύοντας εναντίων των Αρκάδων, πέρασαν από την Καρυατική γη σφάζοντας όλους του κατοίκους. Μετά αυτό το συμβάν χρειάστηκαν πολλά χρόνια ώστε μα ξαναφτιαχτεί η πόλη από τους κατοίκους.

Το 338 π.Χ., λόγω της παντοδυναμίας του βασιλιά Φίλιππου της Μακεδονίας και της άρνησης της Σπάρτης να τον αναγνωρίσει ως αρχηγό, οδηγεί την πόλη της Σπάρτης σε απομόνωση και παρακμή. Την ευκαιρία αυτή βρίσκουν οι Καρυές ώστε να αποκτήσουν και πάλι την αυτονομία τους.

Πηγές:
(1) Κ.Μ. Πίτσιος (1948), Καρυαι (Αράχοβα) Λακεδαίμονος, Ιστορική Λαογραφική Μελέτη

Επόμενο: Ρωμαϊκή- Βυζαντινή Περίοδος